Glas – Geschiedenis
Glas is waarschijnlijk zo oud als de aarde. Circa 5000 jaar voor Christus hebben oudheidkundigen glazen voorwerpen gevonden. Dit waren glasparels die waarschijnlijk in de natuur zijn gevormd. Dit glas ziet er heel anders uit: het is donker en niet doorschijnend. Pas vele eeuwen later lukt het de Romeinen om doorschijnend glas te maken zoals wij dat kennen. De uitvinding van glas is volgens de overlevering een toevallige gebeeurtenis geweest. In de eerste eeuw na Christus beschrijft Pinius de Oudere in zijn werk Naturalis Historica hoe een groepje Fenicische koopmannen een kookpot stutten met blokken soda. Naarmate het koken vorderde, smolt de soda en vermengde zich met het zand.
Een zeer belangrijke gebeurtenis in de geschiedenis van de glastechnologie was de uitvinding van de glasblazerspijp door de Phoniciërs. Later betekende de uitvinding van de smeltoven (die de stap van steen- naar bronstijd markeerde) een tweede belangrijk moment voor de glastechnologie. Deze uitvinding werd ongeveer tegelijkertijd gedaan in Egypte, Mesopotamië, het pre-klassieke Griekenland en in China en dit markeerde één van belangrijkste technologische revoluties in de geschiedenis. Sindsdien heeft de ontwikkeling van glas een innovatie-snelheid gekend dat bijna door geen ander materiaal wordt geëvenaard.
Glas maken
Wat heb je nodig om glas te maken;
Door zand, kalk en soda te mengen in een grote aarde pot (smeltkroes genoemd), deze vervolgens tot een zeer hoge temperatuur (circa 1500 graden) te verhitten, ontstaat uiteindelijk een heet, oranje mengsel.
Glastrekken
Men maakt een bad van gesmolten glas, plaatst een (rechte) staaf horizontaal in de vloeistof, en trekt deze staaf omhoog. Het glas is zo visceus dat deze de staaf zal meevolgen. Je krijgt op die manier snel een plat glasoppervlak, hoewel deze niet perfect is. Oude ramen zijn vaak nog opgebouwd uit platen glas verkregen door glastrekken, je kan dat zien doordat het doorschijnen niet perfect is.
Gietglas
Deze methode werd in 1950 uitgevonden door Pilkington: men giet het gesmolten glas bovenop een bad van gesmolten tin. Het glas is lichter dan het tin, en drijft daar dan ook bovenop. Momenteel wordt zo’n 90% van alle glas met deze methode gemaakt. Gesmolten metalen geven een perfect vlak oppervlak en op deze manier is ook (de ene kant van) het glas perfect vlak. De gietglasmethode wordt vooral voor het maken van grote glasplaten, zoals vensterglas, gebruikt. Het kan toegepast worden in een continu gietproces: aan één kant wordt het vloeibare glas op het vloeibare tin gegoten, aan de andere kant wordt de gestolde glasplaat afgekoeld en in gewenste afmetingen gesneden. Men kan naar wens de dikte van de glasplaat variëren.
Glas blazen
Glasblazen aan de brander gebeurt door ronde glazen buizen in de vlam van een gasbrander te houden. Wanneer de temperatuur juist is gaat men rustig lucht in de buis blazen, terwijl men rustig en regelmatig de buis blijft draaien. Een andere wijze om glazen voorwerpen te maken is die van massieve staven in de vlam te houden en dan bij de juiste temperatuur aan elkaar te plakken.
Glasblazen aan de oven is een methode waarbij met een stalen pijp vloeibaar glas van ongeveer 1130 graden uit een pot gehaald wordt: het zogenaamde keien. Door de pijp telkens rond te draaien en te vormen met een natte houten vorm (de klots) wordt het glas op de pijp gecentreerd. Door de pijp wordt lucht geblazen waardoor het object groeit. Door telkens meer glas te keien wordt de massa vergroot en kan de bel verder worden uitgeblazen. Met een natte krant kan, al rollend op de glasblazersstoel, de vorm van de vaas met de hand worden aangebracht. Met een zgn. benenschaar wordt vervolgens een kerf vlak achter de pijp in de vorm gemaakt. Op dit punt moet de vorm later van de pijp breken.
Als de vorm klaar is, wordt door een assistent met een klein stukje heet glas een stalen staf (pontil) tegen de bodem gekleefd. De glasblazer koelt de kerf met wat water zodat plaatselijk kleine scheurtjes ontstaan. Met een tik breekt de vorm ter plaats van de kerf en wordt nu slechts gedragen door de pontil. Dit heet overnemen van het stuk. Waar het stuk aan de pijp zat, is nu een gat ontstaan. Door inwarmen in een oven op 1200 graden wordt het materiaal weer zacht en kan de opening worden afgewerkt. Als het model klaar is wordt deze van de pontil afgetikt en gaat in de koeloven. Hierin wordt doorgaans in 24 uur beginnend bij 510 graden het glas langzaam gekoeld zodat het materiaal spanningsvrij is en niet meer spontaan kapot kan springen. Het breukvlak van de pontil wordt later weggeslepen en wordt het standvlak van het object.
Glassoorten
Er zijn veel soorten glas . Enkel glas bedoelen we vensterglas, figuurglas of sierglas, bestemd voor ramen en deuren. Spiegelglas voor decoratie, interieurwerken en glazen meubelen. Veiligheidsglas o.a; draadglas, gelaagd glas en gehard glas met toepassingen voor de bescherming van lichamelijk letsel en/of voor doorval risico. Bijvoorbeeld draadglas in de schuurdeur, gelaagde voorruit van de auto of een geharde entreedeur van een warenhuis.
Glastoepassingen
Glas is een nuttig product en eigenlijk onmisbaar. Het word gebruikt in bouwwerken voor lichtdoorlaat, wind- en tochtafdichtingen. Opwekking van energie, doordat de zonnestraling wordt opgevangen op glazen panelen. Glasvezels zijn zo dun als zijden draden; gesmolten glas stroomt uit een bak waar duizenden gaatjes in zitten. De zeer dunne vezeldraadjes worden op een klos gewonden, die men verwerkt in onbrandbare stoffen.
Autoruiten: tegenwoordig bepaalt een voorruit in belangrijke mate de stijl van de auto. De kleur en vorm van de voorruit zijn de voornaamste ontwerpelementen.
Ingenieurs en ontwerpers beschouwen het nu als een belangrijk concurrentievoordeel in de perceptie van het merkimago.
Glas Recycling
Maatschappelijk heeft de glasbranche de plicht om gebruik te maken van de milieutechnische en energiebesparende voordelen die de inzameling van glas(afval) biedt. Zo kan glas keer op keer gebruikt worden. Milieutechnisch is glas goed recyclebaar. Hergebruik spaart het milieu door vermindering van de hoeveelheid afval die gestort wordt. Energiebesparend, daar glas bestaat uit zand en soda kost het productieproces veel energie. Het versmelten van glasscherven tot nieuw glas bespaart energie en beperkt de uitstoot van rookgassen zoals koolstofdioxide. Economisch, door de georganiseerde inzameling kunnen de kosten van inzameling en recycling aanzienlijk worden verlaagd. Door zo goedkoop mogelijk en gescheiden in te zamelen wordt geld bespaard.
